Polski Ład - o co pytają pracownicy

Gumola Mariusz, Polski Ład - o co pytają pracownicy

Opublikowano: LEX/el. 2022

Status: aktualne

Autor:

Gumola Mariusz

Rodzaj:

poradnik

Spis treści

Przychód i dochód

Zasady składania PIT-2

Ulga dla osób samotnie wychowujących dzieci

Ulga dla młodych do 26 roku życia

Ulga dla klasy średniej

Ulga dla pracujących emerytów

Rezygnacja z kosztów uzyskania przychodów

Polski Ład mnoży pytania i wątpliwości nie tylko księgowych i kadrowych, ale również pracowników, którzy nie wiedzą jakie decyzje podjąć, aby nie otrzymać niższego wynagrodzenia. Składać PIT-2 czy nie? Kiedy warto zrezygnować z ulgi dla klasy średniej? Co ze wspólnym rozliczeniem małżonków? Jak zmieniła się ulga dla osób samotnie wychowujących dzieci? Jak na takie pytania odpowiadać wyjaśniamy w niniejszym poradniku.

Przychód i dochód

Co to jest przychód ze stosunku pracy? Jaki jest wzór na obliczenie tej kwoty?

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - dalej u.p.d.o.f., za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W uproszczeniu można powiedzieć, że do przychodów tych zalicza się wynagrodzenie za pracę brutto (tj. w kwocie wynikającej z umowy o pracę) oraz wartość wszelkich dodatkowych świadczeń (pieniężnych i niepieniężnych) przekazywanych pracownikowi przez pracodawcę lub ponoszonych przez pracodawcę za pracownika w związku z istniejącym stosunkiem pracy (np. premie, nagrody jubileuszowe, wartość przekazywanego nieodpłatnie pakietu medycznego, wartość składki na ubezpieczenie za życie opłacanej przez pracodawcę za pracownika, wartość wpłaty na PPK w części finansowanej przez pracodawcę itp.). W kontekście ulgi dla klasy średniej nie są jednak uwzględniane przychody ze stosunku pracy zwolnione od PIT, np. świadczenia finansowane z ZFŚS (do wysokości rocznego limitu), diety i inne należności z tytułu podróży służbowych, ekwiwalenty pieniężne za używanie przez pracowników przy wykonywaniu pracy narzędzi, materiałów lub sprzętu stanowiących ich własność, czy też świadczenia przyznane przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Przychodami ze stosunku pracy nie są natomiast wypłacane przez pracodawcę zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społeczne (np. zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński), gdyż są one zaliczane do tzw. przychodów z innych źródeł.

Na czym polega różnica pomiędzy dochodem a przychodem pracownika?

Dochód ze stosunku pracy to różnica między przychodami ze stosunku pracy (vide odpowiedź na poprzednie pytanie) a kosztami uzyskania przychodów, które dla pracowników mają co do zasady charakter zryczałtowany (tj. są odgórnie określone przez ustawodawcę w wysokości 250 zł/ 300 zł miesięcznie).

Zasady składania PIT-2

Czy jeżeli ktoś poza przychodami ze stosunku pracy osiąga przychody z najmu opodatkowanego ryczałtem i w związku z tym co miesiąc płaci zaliczki na ten podatek oraz rozlicza co roku oddzielnie PIT-28, to może złożyć PIT-2 u swojego pracodawcy?

Tak. Uzyskiwanie przychodów z najmu prywatnego opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym nie pozbawia prawa do złożenia pracodawcy oświadczenia PIT-2. Inaczej jest w przypadku najmu prywatnego opodatkowanego według skali podatkowej. Od 1 stycznia 2022 r. regułą jest opodatkowanie przychodów z najmu prywatnego wyłącznie w formie ryczałtu ewidencjonowanego. Ale na podstawie przepisu przejściowego – w drodze wyjątku od nowej reguły – w 2022 r. możliwe jest jeszcze po raz ostatni opodatkowanie dochodów z najmu prywatnego według skali podatkowej. W takim przypadku podatnik jest zobowiązany do samodzielnego obliczania i odprowadzania zaliczek na PIT, przy których uiszczaniu uwzględnia już kwotę wolną od podatku (zaliczki uiszcza się dopiero od momentu przekroczenia przez dochód z najmu kwoty wolnej od podatku). Z tego powodu podatnik, który opodatkowuje w 2022 r. dochody z najmu prywatnego według skali podatkowej, nie może złożyć swojemu pracodawcy oświadczenia PIT-2 (gdyż doszłoby wówczas do podwójnego uwzględniania kwoty wolnej od podatku przy zaliczkach na PIT od dochodów z najmu i od dochodów ze stosunku pracy).

Do jakich sytuacji ma zastosowanie jeden z warunków uzyskania ulgi: „nie osiągnie dochodów, od których jest zobowiązany samodzielnie opłacić zaliczki na PIT”? Czy dotyczy to określonej formy umowy z pracodawcą?

Oświadczenie PIT-2 nie może być złożone, jeżeli pracownik osiąga równocześnie dochody z działalności gospodarczej opodatkowane według skali podatkowej, ponieważ od takich dochodów jest on zobowiązany samodzielnie uiszczać zaliczki na PIT. To samo dotyczy pracownika, który osiąga równocześnie dochody z najmu prywatnego, dla których w 2022 r. na podstawie przepisu przejściowego stosuje opodatkowanie według skali podatkowej. Od takich dochodów z najmu prywatnego (po raz ostatni opodatkowanych według skali podatkowej w 2022 r.) również podatnik musi samodzielnie odprowadzać zaliczki na PIT.

Omawiany warunek złożenia oświadczenia PIT-2 dotyczący nieosiągania dochodów, od których podatnik jest obowiązany samodzielnie opłacać zaliczki na PIT, nie ma nic wspólnego z formą umowy o pracę zawartej z pracodawcą.

PIT-2 został złożony w styczniu 2021 r. (dochód tylko w jednej firmie, potrącana miesięczna ulga 43,76 zł). Czy teraz należy ponownie złożyć PIT-2, aby została potrącana miesięczna ulga 425 zł?

Nie. Oświadczenia PIT-2 nie składa się ponownie w kolejnych latach podatkowych, jeżeli stan faktyczny wynikający z tego oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie.

Czy jeśli ktoś nie wie, czy złożył oświadczenie PIT-2, może złożyć je tak czy inaczej i będzie ono zastosowane prawidłowo w przypadku wcześniejszego złożenia lub nie?

Jak już wskazano w odpowiedzi na poprzednie pytanie, nie ma konieczności ponownego składania oświadczenia PIT-2, jeżeli stan faktyczny wynikający z uprzednio złożonego oświadczenia PIT-2 nie uległ zmianie (a więc jeśli pracownik złożył wcześniej temu samemu pracodawcy oświadczenie PIT-2 i następnie nie zawiadomił pracodawcy o odwołaniu/ wycofaniu tego oświadczenia). Jednakże ponowne złożenie „z ostrożności” oświadczenia PIT-2 („na wszelki wypadek”) nie będzie błędem. Jeśli okaże się, że pracownik w przeszłości złożył już oświadczenie PIT-2, to jego ponowne złożenie zostanie ewentualnie uznane jedynie za przejaw „nadgorliwości”.

Gdzie można sprawdzić, czy złożyło się w latach wcześniejszych PIT-2?

Jedynym dostępnym źródłem informacji na ten temat jest dział kadr pracodawcy.

Czy zasady składania PIT-2 uległy zmianie i można teraz złożyć go w każdym momencie?

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 32 ust. 3 u.p.d.o.f.: zaliczkę (...) zmniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru. Pogrubiony fragment cytowanego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że ustawodawca uzależnił stosowanie tzw. ulgi (1/12 kwoty pomniejszającej podatek) przy zaliczkach na PIT od dochodów ze stosunku pracy od złożenia przez pracownika stosownego oświadczenia przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym.

Z materiałów dostępnych na podatki.gov.pl: Zasadniczo PIT-2 składa się raz, zaraz po podjęciu pracy u danego pracodawcy, tj. przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia. Nie ma jednak przeszkód (przepisy tego nie wykluczają), aby pracodawca przyjął i stosował to oświadczenie w dowolnym momencie roku. Nie będzie to skutkowało negatywnymi konsekwencjami ani dla pracodawcy, ani dla pracownika. - czy może się Pan do tego odnieść? (podczas prezentacji mówił Pan o tym, że można złożyć PIT-2 tylko przed pierwszą wypłatą w danym roku). Jeśli uprawnienia do złożenia PIT-2 powstały w trakcie roku i pracownik złoży takie oświadczenie pracodawcy - czy pracodawca ma prawo czy obowiązek wziąć je pod uwagę?

Faktycznie w materiałach opublikowanych przez Ministerstwo Finansów można znaleźć wskazane w pytaniu sformułowania (por. np. https://www.gov.pl/web/finanse/pit-2-sklada-sie-raz-polski-lad-nie-zmienia-obowiazujacych-zasad). Jednakże, jak już wskazano w odpowiedzi na poprzednie pytanie, literalne brzmienie przepisu przeczy twierdzeniu Ministerstwa Finansów, iż „Nie ma jednak przeszkód (przepisy tego nie wykluczają), aby pracodawca przyjął i stosował to oświadczenie w dowolnym momencie roku. Nie będzie to skutkowało negatywnymi konsekwencjami ani dla pracodawcy, ani dla pracownika”. Zgodnie z powszechnie respektowaną w procesie wykładni przepisów zasadą, tekst prawny należy interpretować w taki sposób, aby żaden jego element (fragment) nie okazał się zbędny. Skoro więc ustawodawca posłużył się w treści przepisu art. 32 ust. 3 u.p.d.o.f. sformułowaniem „jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru”, to znaczy, że zrobił to celowo i nie można tego zabiegu niweczyć w drodze wykładni. W efekcie, odmienne stanowisko Ministerstwa Finansów jest przejawem wykładni contra legem i jako takie może nie być respektowane przez pracodawców, zwłaszcza że dotychczasowa praktyka opierała się na odmiennym podejściu. Przykładowo według A. Bartosiewicza, „powyższy termin ma charakter terminu prawa materialnego. Nie można zatem przywrócić terminu do złożenia tego oświadczenia. Jednocześnie ma on charakter zawity, a zatem nie można skutecznie złożyć oświadczenia po jego upływie. W razie uchybienia terminowi oświadczenie będzie można skutecznie złożyć dopiero przed pierwszą wypłatą przychodu w następnym roku podatkowym” (A. Bartosiewicz, R. Kubacki [w:] A. Bartosiewicz, R. Kubacki, PIT. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2015, komentarz do art. 32).

Jeżeli uprawnienie do złożenia oświadczenia PIT-2 powstało dopiero w trakcie roku (tj. pracownik nie spełniał wszystkich warunków do złożenia tego oświadczenia przed wypłatą pierwszego wynagrodzenia w roku podatkowym), to skuteczność takiego oświadczenia będzie zależała od konkretnych okoliczności. Przykładowo, jeżeli pracownik składa to oświadczenie danemu pracodawcy dopiero w czerwcu, ponieważ we wcześniejszym okresie miał innego pracodawcę, który uwzględniał 1/12 kwoty pomniejszającej podatek przy zaliczkach na PIT, to oczywiście oświadczenie to będzie skuteczne, o ile zostanie złożone przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia od nowego pracodawcy (ponieważ przez pierwszą wypłatę wynagrodzenia należy rozumieć pierwszą wypłatę u konkretnego pracodawcy, tj. u tego, któremu pracownik składa oświadczenie, a nie pierwszą w roku wypłatę u dowolnego pracodawcy). Ale jeżeli pracownik składa pracodawcy oświadczenie PIT-2 w czerwcu, bo np. w miesiącach styczeń-maj prowadził działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, to oświadczenie PIT-2 należałoby uznać za nieskuteczne, gdyż kwota wolna od podatku mogła być już „wykorzystana” przez pracownika przy zaliczkach od dochodu z działalności gospodarczej i ponowne uwzględnienie kwoty wolnej od podatku przy zaliczkach od dochodów ze stosunku pracy byłoby niecelowe i sprzeczne z intencją ustawodawcy.

Co w przypadku, gdy osoba uprawniona do "ulgi dla klasy średniej" nie złoży PIT-2? Czy otrzyma zwrot podatku w kolejnym roku?

Jeżeli osoba uprawniona do ulgi dla klasy średniej nie złożyła w przeszłości oświadczenia PIT-2 i nie złoży go obecnie, wówczas pracodawca przy obliczaniu zaliczek na PIT od dochodów tej osoby ze stosunku pracy będzie uwzględniał ulgę dla klasy średniej i równocześnie nie będzie pomniejszał zaliczek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli o 425 zł miesięcznie). W efekcie kwota wynagrodzenia netto wypłacana pracownikowi najprawdopodobniej ulegnie zmniejszeniu w stosunku do zeszłego roku. Jednakże pracownik odzyska kwotę pomniejszającą podatek (5100 zł) jako nadpłatę po złożeniu rocznego zeznania podatkowego.

Czy jeżeli ktoś nie „łapie” się na ulgę dla klasy średniej (przekroczony próg dochodowy), to również opłaca się złożenie PIT-2?

Zdecydowanie tak, ponieważ – przy założeniu, że pracownik jest uprawniony do złożenia oświadczenia PIT-2 – w razie braku jego złożenia miesięczne zaliczki na PIT pobierane przez pracodawcę będą „nadpłacane” (o kwotę 425 zł miesięcznie) i odzyskanie tej nadwyżki zaliczek ponad podatek obliczony według skali podatkowej za cały rok będzie możliwe dopiero w wyniku złożenia rocznego zeznania podatkowego.

Czy fundusz pracy / fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych, którego temat pojawia się w oświadczeniu PIT-2, obejmuje takie benefity pracownicze, jak punkty przeliczalne na $ w programie MyBenefit/ bony świąteczne itp.?

Wskazane benefity nie są finansowane z Funduszu Pracy ani z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, lecz ze środków obrotowych pracodawcy lub ewentualnie z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. W efekcie otrzymywanie takich benefitów nie wyłącza uprawnienia do złożenia oświadczenia PIT-2.

Jeśli prowadzę równocześnie z etatem działalność gospodarczą i w związku z tym nie składam PIT-2 to czy wówczas będę miał niższe wynagrodzenie netto? Czy coś się tutaj zmienia w kontekście ostatniej nowelizacji rozporządzenia?

Jeżeli działalność gospodarcza jest opodatkowana według skali podatkowej, to w opisanej sytuacji faktycznie brak jest możliwości złożenia pracodawcy oświadczenia PIT-2. W efekcie pracodawca będzie pobierał zaliczki na PIT bez pomniejszania ich o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. O tym, czy wynagrodzenie netto będzie niższe niż w zeszłym roku, decydować będzie nie tylko brak stosowania przez pracodawcę pomniejszania zaliczek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, ale również uwzględnianie (albo nieuwzględnianie) przez pracodawcę ulgi dla klasy średniej, zaś to ostatnie będzie uzależnione od wysokości miesięcznych przychodów ze stosunku pracy. Brak możliwości odliczania od zaliczek na PIT składki na ubezpieczenie zdrowotne może spowodować obniżkę wynagrodzenia netto, jeżeli ten brak odliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne nie będzie mógł być „zrekompensowany” stosowaniem przy obliczaniu zaliczek od dochodów ze stosunku pracy tzw. ulgi podatkowej (tj. pomniejszania zaliczek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek) lub/ i ulgi dla klasy średniej.

Trudno na chwilę obecną wypowiedzieć się co do skutków rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r., ponieważ nie są pewne dalsze losy tego rozporządzenia w kontekście jego stosowania (albo niestosowania) przez poszczególnych pracodawców. Jeżeli dany pracodawca zdecyduje się na stosowanie tego rozporządzenia, to wynagrodzenie netto pracownika nie powinno ulec obniżeniu w stosunku do zeszłego roku, ponieważ w razie nadwyżki zaliczek obliczanych „po nowemu” nad zaliczkami obliczanymi według starych zasad (obowiązujących do końca 2021 r.) pracodawca – w świetle przepisów omawianego rozporządzenia – powinien potrącać z wynagrodzenia zaliczki tylko do wysokości zaliczek obliczanych „po staremu”. Jednakże jest to tylko przejściowe „rozwiązanie” problemu ewentualnej obniżki wynagrodzeń, bo jeśli przepisy się nie zmienią, pracownik będzie musiał dopłacić najpóźniej w ramach rocznego rozliczenia podatku różnicę między zaliczkami obliczanymi „po nowemu” a potrącanymi przez pracodawcę zaliczkami obliczanymi „po staremu”.

Czy kwota wolna od podatku w wysokości 5100 zł jest od 2022 r. tylko dla osób w skali 17%?

Dla uściślenia: kwota 5100 zł to nie kwota wolna od podatku, tylko kwota pomniejszająca podatek, wynikająca z pomnożenia kwoty wolnej od podatku (30.000 zł) przez stawkę z pierwszego przedziału skali podatkowej (17%). Kwota ta przysługuje w jednakowym stopniu wszystkim podatnikom, tj. zarówno tym, których dochody nie będą przekraczały nowego progu ze skali podatkowej (120.000 zł), jak i tym, których dochody będą przekraczać ten próg.

Ulga dla osób samotnie wychowujących dzieci

Czy nadal jest możliwość wspólnego rozliczania się rodziców samotnie wychowujących dzieci?

Rodzice samotnie wychowujący dzieci mogą jeszcze skorzystać na dotychczasowych zasadach z preferencyjnego rozliczenia podatku za rok 2021. Oznacza to, że w zeznaniu podatkowym za 2021 r. mogą jeszcze zapłacić podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów. Natomiast począwszy od rozliczenia podatku za 2022 r. ta preferencja już nie będzie miała zastosowania. W to miejsce rodzic samotnie wychowujący dziecko (dzieci) będzie mógł odliczyć od swojego podatku za 2022 r. – obliczonego „klasycznie” według skali podatkowej – kwotę 1500 zł w ramach nowej ulgi. Zapłaci więc za 2022 r. podatek o 1500 zł niższy niż na zasadach ogólnych, o ile będzie spełniał podobne warunki do tych, które dotychczas były wymagane dla preferencyjnego rozliczenia podatku (analogicznego do wspólnego rozliczenia małżonków). Różnica między dotychczasową a nową preferencją jest taka, że do tej pory rozmiar korzyści dla każdego samotnego rodzica był uzależniony od wysokości jego dochodu, zaś od 2022 r. wszyscy samotni rodzice zyskają dokładnie tyle samo (każdy po 1500 zł), bez względu na wysokość ich dochodów. W efekcie samotni rodzice, którzy dotychczas zarabiali rocznie mniej niż próg ze skali podatkowej, zyskają na tej zmianie. Natomiast samotni rodzice zarabiający dotychczas powyżej progu ze skali podatkowej stracą na tej zmianie (gdyż dotychczasowa preferencja dawała im większą obniżkę podatku niż 1500 zł). Druga różnica między dotychczasową i nową preferencją jest taka, że od 2022 r. odliczenie kwoty 1500 zł od podatku nie będzie wyłączone w przypadku, gdy samotny rodzic – oprócz opłacania podatku według skali podatkowej – będzie równocześnie korzystał z opodatkowania podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym w odniesieniu do dochodów (przychodów) z działalności gospodarczej. Zarówno dotychczasowa, jak i nowa preferencja dają możliwość równoległego korzystania przez samotnych rodziców z ulgi prorodzinnej (nazywanej również ulgą na dzieci), w ramach której wysokość odliczenia od podatku uzależniona jest od liczby wychowywanych dzieci.

Czy likwidacja preferencji podatkowych dla samotnie wychowujących dzieci, dotyczy także wdów i wdowców?

Tak, opisana w odpowiedzi na poprzednie pytanie zmiana od 2022 r. preferencji podatkowej dla rodziców samotnie wychowujących dzieci będzie dotyczyła również wdów i wdowców.

Ulga dla młodych do 26 roku życia

Jak aktualnie wygląda sytuacja podatkowa osób poniżej 26 roku życia?

Przychody ze stosunku pracy i z umów zlecenia uzyskiwane przez osoby, które nie ukończyły 26 roku życia, nadal korzystają ze zwolnienia od PIT do wysokości 85.528 zł w roku podatkowym (w tym zakresie nic się nie zmieniło w 2022 r. w stosunku do 2021 r.). Nadwyżka przychodów ponad ten limit podlega opodatkowaniu PIT na zasadach ogólnych, a więc z uwzględnieniem nowej kwoty wolnej od podatku w wysokości 30.000 zł. W celu uwzględnienia kwoty wolnej od podatku przez płatnika przy obliczaniu zaliczek na PIT osoba do 26 roku życia, która jest pracownikiem, musi złożyć pracodawcy oświadczenie PIT-2 (o ile spełnia ogólne warunki do złożenia tego oświadczenia). Natomiast osoba do 26 roku życia, która jest zleceniobiorcą, może złożyć zleceniodawcy wniosek o niepobieranie zaliczek na PIT, jeżeli jej roczne dochody (z pominięciem przychodów zwolnionych w ramach tzw. zwolnienia dla młodych) nie przekroczą kwoty wolnej od podatku (30.000 zł) i jeżeli nie osiąga ona, poza przychodami z umowy zlecenia, innych dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, od których zaliczki są obliczane z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku (art. 41 ust. 1c u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.).

Równocześnie osoby do 26 roku życia, tak jak wszyscy inni podatnicy, utraciły możliwość odliczania od podatku (zaliczek na podatek) składek na ubezpieczenie zdrowotne potrącanych od przychodów podlegających opodatkowaniu. Osoby te mogą jednak zrekompensować sobie tę niekorzystną zmianę przy pomocy ulgi dla klasy średniej, jeżeli są pracownikami i ich podlegające opodatkowaniu roczne przychody ze stosunku pracy (tj. z pominięciem przychodów zwolnionych w ramach tzw. zwolnienia dla młodych) mieszczą się przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł. Ulga dla klasy średniej nie przysługuje natomiast osobom do 26 roku życia, które są zleceniobiorcami.

Ulga dla klasy średniej

Czy kwoty określające progi uprawniające do skorzystania z ulgi dla klasy średniej (5701 zł - 11.141 zł) to kwoty netto?

Miesięczne progi przychodów wyznaczające zakres zastosowania ulgi dla klasy średniej (tj. od 5701 zł do 11.141 zł) odnoszą się wartości brutto przychodów ze stosunku pracy, a więc do tej kwoty przychodów, od której dokonuje się potrąceń tytułem składek na ZUS i zaliczki na PIT. Nie chodzi tu więc o tzw. wynagrodzenie „na rękę” otrzymywane od pracodawcy na rachunek bankowy, lecz o sumę przychodów brutto.

Jak wygląda kwestia obliczania ulgi dla klasy średniej w przypadku, gdy część wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę jest objęta tzw. kosztami autorskimi? Czy do obliczenia tej ulgi uwzględnia się całe wynagrodzenie, czy wyłącznie tą część, która nie jest objęta kosztami autorskimi?

Do celów obliczenia ulgi dla klasy średniej uwzględnia się całość wynagrodzenia ze stosunku pracy, a więc również tę część tego wynagrodzenia, które stanowi wynagrodzenie autorskie z tytułu przeniesienia na pracodawcę majątkowych praw autorskich do utworów stworzonych w wyniku wykonywania obowiązków pracowniczych. Ta część „autorska” wynagrodzenia za pracę jest bowiem wyodrębniana wyłącznie dla celów obliczenia zryczałtowanych autorskich kosztów uzyskania przychodów i w dalszym ciągu stanowi ona przychód ze stosunku pracy (a nie przychód z praw majątkowych). Korzystanie z ulgi dla klasy średniej nie pozbawia prawa do korzystania z autorskich kosztów uzyskania przychodów i na odwrót – korzystanie z autorskich kosztów uzyskania przychodów nie pozbawia prawa do ulgi dla klasy średniej.

Czy jeżeli pracownik jest zatrudniony na 1/2 etatu i ma działalność gospodarczą, to ulga podatkowa mu nie przysługuje z umowy o pracę?

Jeżeli w pytaniu chodzi o ulgę dla klasy średniej, to prowadzenie działalności gospodarczej nie pozbawia pracownika prawa do korzystania z tej ulgi w odniesieniu do przychodów ze stosunku pracy. Jednakże jeżeli działalność gospodarcza jest opodatkowana według skali podatkowej, to o prawie podatnika do ulgi dla klasy średniej w skali całego roku podatkowego decydować będzie suma przychodów ze stosunku pracy oraz dochodów z działalności gospodarczej (a nie tylko łączna kwota przychodów ze stosunku pracy). Suma ta będzie musiała się mieścić w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł.

Jeżeli natomiast w pytaniu chodzi o pomniejszanie zaliczek na PIT od dochodów ze stosunku pracy o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, to znaczenie w takim przypadku ma forma opodatkowania dochodów (przychodów) z działalności gospodarczej. Jeżeli działalność gospodarcza jest opodatkowana według skali podatkowej, to brak jest możliwości stosowania przez pracodawcę pomniejszania zaliczek na PIT o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (czyli o 425 zł miesięcznie). Natomiast jeżeli działalność gospodarcza jest opodatkowana podatkiem liniowym, ryczałtem ewidencjonowanym lub w formie karty podatkowej, to nie jest to przeszkodą dla stosowania przez pracodawcę pomniejszania zaliczek na PIT o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.

Wymiar czasu pracy u pracownika (cały etat czy część etatu) nie ma żadnego znaczenia ani dla ulgi dla klasy średniej ani dla pomniejszania zaliczek na PIT o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.

Czy zawarcie umowy o dzieło lub zlecenia (z innym podmiotem niż pracodawca) ma jakiś wpływ na ulgę dla klasy średniej?

Nie. Zawarcie umowy zlecenia lub umowy o dzieło nie pozbawia podatnika prawa do ulgi dla klasy średniej. Równocześnie przychodów z umów zlecenia i umów o dzieło nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu, czy suma przychodów podatnika mieści się w przedziale uprawniającym do korzystania z tej ulgi.

Co w przypadku gdy w danym miesiącu pracownik otrzyma premię i przekroczy próg 11.141 zł? Czy wtedy ulga dla klasy średniej zostanie cofnięta, mimo że w skali roku podatnik mieści się w widełkach do 133.692 zł?

Nie. Przekroczenie w danym miesiącu górnego miesięcznego limitu ulgi dla klasy średniej (11.141 zł) wywoła tylko ten skutek, że przy obliczaniu zaliczki na PIT za ten miesiąc pracodawca nie uwzględni ulgi dla klasy średniej. Jednakże jeżeli roczna suma przychodów pracownika ze stosunku pracy nie będzie przekraczała górnego rocznego limitu ulgi dla klasy średniej (133.692 zł), to pracownik zachowa pełne prawo do tej ulgi w rozliczeniu rocznym podatku. Wówczas podatek należny za cały rok powinien być niższy od sumy zaliczek pobranych przez pracodawcę (bo przy jednej z zaliczek nie zastosowano ulgi) i z rocznego zeznania podatkowego powinna wynikać nadpłata do zwrotu dla podatnika.

Czy rezygnacja z ulgi dla klasy średniej może być złożona w dowolnym momencie w roku? Czy można ją cofnąć?

Tak, wniosek o niestosowanie przez pracodawcę ulgi dla klasy średniej przy obliczaniu zaliczek na PIT może być złożony w dowolnym momencie w trakcie roku. Przepisy nie odnoszą się natomiast w ogóle do kwestii cofnięcia tego wniosku. W tej sytuacji – w myśl zasady, iż wszystko, co nie jest zakazane, jest dozwolone – należy uznać, że pracownik ma prawo do cofnięcia złożonego wcześniej wniosku i pracodawca powinien w takiej sytuacji uwzględnić to cofnięcie najpóźniej od następnego miesiąca po miesiącu otrzymania od pracownika oświadczenia o cofnięciu wniosku. Taką interpretację potwierdza również Ministerstwo Finansów i w tym zakresie należy się z Ministerstwem Finansów zgodzić (por. https://wiecejwportfelach.gov.pl/qa-2/).

Czy pracownik zarabiający powyżej 11.141 zł nie musi składać rezygnacji, bo z założenia ulga mu nie przysługuje?

Tak. Jeżeli suma przychodów ze stosunku pracy w każdym z miesięcy przekracza u pracownika górny próg 11.141 zł, to pracodawca i tak nie zastosuje ulgi dla klasy średniej za żaden miesiąc przy obliczaniu zaliczek na PIT. W tej sytuacji składanie przez pracownika wniosku o niestosowanie ulgi przy obliczaniu zaliczek na PIT jest niecelowe. Oczywiście w szczególnych sytuacjach może się zdarzyć, że np. w pojedynczym miesiącu przychody pracownika wyjątkowo spadną poniżej tego progu (np. pracownik za część miesiąca będzie otrzymywał zasiłek chorobowy) i wówczas pracodawca przy braku wspomnianego wniosku pracownika zastosuje ulgę dla klasy średniej za ten miesiąc, jeżeli przychody ze stosunku pracy będą przekraczać w tym miesiącu dolny próg 5701 zł. W takiej sytuacji pracownik będzie musiał „oddać” kwotę zastosowanej przez pracodawcę ulgi za ten miesiąc w rocznym rozliczeniu podatku, jeżeli suma jego rocznych przychodów ze stosunku pracy i tak przekroczy roczny limit 133.692 zł. Jednakże z uwagi na sporadyczność takich sytuacji brak jest chyba konieczności składania przez omawianych pracowników wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej „na wszelki wypadek” (w razie zaistnienia takich szczególnych sytuacji pracownik będzie mógł reagować „na bieżąco”, składając wspomniany wniosek w momencie, w których wystąpi taka potrzeba).

Czy działalność gospodarcza opodatkowana liniowo wpływa na roczną ulgę dla klasy średniej?

Uzyskiwanie dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych podatkiem liniowym nie ma żadnego wpływu na prawo do tej ulgi. Oznacza to, że osiąganie takich dochodów nie pozbawia podatnika prawa do omawianej ulgi, jeżeli równocześnie uzyskuje on dochody ze stosunku pracy. Jednocześnie dochodów z działalności gospodarczej opodatkowanych podatkiem liniowym nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu prawa do ulgi, tzn. nie wchodzą one do rocznego limitu przychodów od 68.412 zł do 133.692 zł.

Jeden z małżonków uzyskał przychody z umowy o pracę w kwocie 140.000 zł, natomiast drugi z małżonków nie uzyskał żadnych przychodów. Czy we wspólnym rozliczeniu małżonkowie będą mogli zastosować ulgę dla klasy średniej?

Tak, małżonkowie mają prawo zastosować ulgę we wspólnym rozliczeniu, ponieważ połowa ich łącznych przychodów mieści się w przedziale przychodów uprawniających do zastosowania ulgi dla klasy średniej (od 68.412 do 133.692 zł). Przy czym z uwagi na brak uzyskiwanych przychodów przez jednego z nich – faktycznego odliczenia ulgi dokona ten małżonek, który uzyskał przychody.

Pierwotne odpowiedzi Ministerstwa Finansów w tym zakresie na pytania redakcji prasowych nie były jednoznaczne i mogły sugerować, że nie w każdym przypadku łączne opodatkowanie małżonków będzie im dawać prawo do ulgi dla klasy średniej, jeżeli roczne przychody jednego z małżonków albo każdego z małżonków mieściły się poza rocznymi limitami od 68.412 do 133.692 zł. Obecnie wydaje się, że te wątpliwości zostały już rozwiane na korzyść podatników, ponieważ z udostępnionego przez Ministerstwo Finansów przewodnika po uldze dla klasy średniej (dokument bez daty do pobrania ze strony https://wiecejwportfelach.gov.pl/preferencje-dla-klasy-sredniej-przewodnik/) wynika, że jeżeli połowa sumy rocznych przychodów obojga małżonków (przy czym chodzi wyłącznie o przychody kwalifikujące się do ulgi, tj. ze stosunku pracy lub z działalności gospodarczej) mieści się w przedziale od 68.412 do 133.692 zł, to ulga dla klasy średniej przysługuje obojgu małżonkom, choć indywidualne przychody jednego z małżonków lub każdego z małżonków plasują się poza tym przedziałem. Potwierdzają to przykłady przedstawione na str. 9-10 wskazanego powyżej przewodnika. Oznacza to, że jeden z małżonków może „kompensować” sobie nadwyżkę własnych przychodów ponad górny próg ulgi niższymi przychodami (albo brakiem przychodów) drugiego małżonka, jak również jeden z małżonków, którego przychody są niższe od dolnego progu ulgi, może „kompensować” sobie niedobór przychodów wyższymi przychodami drugiego małżonka. Pomimo niejasności przepisów wykładnia prezentowana przez Ministerstwo Finansów zasługuje zdecydowanie na aprobatę, gdyż istniejące wątpliwości interpretacyjne zostały rozstrzygnięte na korzyść podatników.

Czy wspólne rozliczanie małżonków umożliwia skorzystanie z ulgi dla klasy średniej, jeśli oboje otrzymują dochody ze stosunku pracy i jeden z małżonków przekracza 133.000 zł dochodu, drugi nie przekracza 133.000 zł dochodu i łącznie nie przekraczają 250.000 zł dochodu, to będą mogli skorzystać z ulgi?

W przedstawionej w pytaniu sytuacji – przy założeniu, że podane w nim kwoty dotyczą przychodów małżonków (a nie ich dochodów, jak zapewne wskazano w wyniku omyłkowego utożsamienia pojęć przychodów i dochodów) – każdy z małżonków będzie mógł skorzystać z ulgi dla klasy średniej w przypadku zastosowania wspólnego rozliczenia małżonków. Natomiast w przypadku, gdyby małżonkowie zdecydowali się na złożenie osobnych zeznań podatkowych, z omawianej ulgi mógłby skorzystać tylko ten małżonek, którego przychody nie przekraczają górnego limitu 133.692 zł. Vide również odpowiedź na poprzednie pytanie.

Osoba pobierająca emeryturę z MSWiA (emerytura bez ZUS) oraz jednocześnie pracująca na etacie w zakładzie pracy X decyduje o złożeniu u pracodawcy X rezygnację z ulgi dla klasy średniej. Czy taką rezygnację musi również przedłożyć w organie, z którego pobiera emeryturę?

Nie. W aktualnym kształcie ulga dla klasy średniej nie przysługuje emerytom, lecz wyłącznie pracownikom i osobom prowadzącym działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych (według skali podatkowej). Być może w przyszłości się to zmieni, ponieważ rząd zapowiada zmianę mającą na celu objęcie ulgą dla klasy średniej również emerytów spełniających odpowiednie kryterium przychodowe. Do tego czasu brak jest w ogóle podstaw prawnych do składania organowi rentowemu (tj. organowi wypłacającemu emeryturę) wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej, ponieważ organ ten i tak nie będzie stosował tej ulgi przy obliczaniu zaliczek na PIT od wypłacanych emerytur (chyba że w przyszłości przepisy ulegną zmianie).

Osoba, która osiągnie wiek emerytalny w maju, jak ma określić czy opłaca jej się utrzymać ulgę dla klasy średniej? Czy ZUS udzieli takich informacji?

Jeżeli zatrudnienie pracownicze ustanie z chwilą nabycia praw do emerytury, to należałoby przy tej ocenie wziąć pod uwagę przewidywaną sumę przychodów ze stosunku pracy od początku bieżącego roku do dnia ustania zatrudnienia. Jeżeli ta przewidywana suma przychodów będzie się mieścić w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł, to nie ma potrzeby składania pracodawcy wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej przy obliczaniu zaliczek na PIT od dochodów ze stosunku pracy. Na ten moment emerytury nie są objęte ulgą dla klasy średniej, więc ich wysokość nie ma wpływu na prawo do tej ulgi. W związku z tym ZUS raczej nie udzieli żadnych informacji co do zasadności korzystania lub niekorzystania z ulgi dla klasy średniej w trakcie roku. Jednakże ta sytuacja może ulec zmianie, jeżeli – zgodnie z ostatnimi zapowiedziami rządu – ulga dla klasy średniej zostanie rozszerzona na emerytów. Wówczas odpowiedź na zadane pytanie będzie uzależniona od ostatecznego kształtu przepisów (czego na ten moment nie da się przewidzieć).

Ulga dla pracujących emerytów

Czy ulga dla emerytów dotyczy osób, które mają przyznaną emeryturę i ją zawieszą czy również dla osób które weszły w wiek emerytalny i dalej pracuję a więc nie mają na ten moment przyznanej emerytury.

Przepisy są w tym zakresie niejednoznaczne, jednakże w udostępnionym przez Ministerstwo Finansów przewodniku po uldze dla pracujących seniorów (dokument z 11.01.2022 r. do pobrania ze strony https://www.podatki.gov.pl/polski-lad/przewodnik-po-pit-0-dla-seniorow-polski-lad/) zajęto korzystne stanowisko, zgodnie z którym dla skorzystania ze zwolnienia od PIT wystarczające jest w tym przypadku samo osiągniecie wieku emerytalnego. Tym samym warunkiem skorzystania z tego zwolnienia nie jest otrzymanie ostatecznej decyzji stosownego organu rentowego o przyznaniu emerytury.

Rezygnacja z kosztów uzyskania przychodów

Polski Ład wprowadza rezygnację z kosztów uzyskania przychodów. Co rezygnacja daje albo zabiera? Czy chodzi o koszty dojazdu do pracy?

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzono nowe rozwiązanie, zgodnie z którym pracownik może złożyć pracodawcy sporządzony na piśmie wniosek o pobór zaliczek na PIT bez stosowania zryczałtowanych miesięcznych kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f., czyli kosztów pracowniczych w wysokości 250 zł. W przypadku złożenia takiego wniosku pracodawca pobiera zaliczki na PIT bez stosowania wspomnianych kosztów najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek pracownika. Wniosek ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego (art. 32 ust. 1f u.p.d.o.f. w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.). Przepisy nie określają urzędowego wzoru tego wniosku. Celem nowej regulacji jest zapewnienie pracownikom możliwości uniknięcia sytuacji, w której – uzyskując równocześnie przychody z więcej niż jednego stosunku pracy – są oni zmuszeni dokonać dopłaty w rocznym rozliczeniu podatku z uwagi na przekroczenie rocznego limitu kosztów pracowniczych (4500 zł) przez sumę miesięcznych kosztów uwzględnionych w trakcie roku przez wszystkich pracodawców (art. 22 ust. 2 pkt 1 i 2 u.p.d.o.f.). Dotychczas takie sytuacje się zdarzały i pracownicy nie mogli temu przeciwdziałać w trakcie roku podatkowego.